nieuws

Na twee jaar uitstel komt het Europees Collectief opnieuw bijeen in Lyon van 14 tot met wer 16 oktober 2022 in het Jean Bosco-centrum.

De notulen fan ‘e gearkomste sille nei goedkarring beskikber wêze

Agenda

1. Lezing en goedkeuring van de notulen van de vorige vergadering
2. Balans 2021, raming 2022 en jaarlijkse bijdragen
3. Nieuws uit onze gemeenschappen.
4. Samenvatting van de antwoorden op de vragenlijst 
5. Werkvoorstellen: migranten, synode, vrede, …
6. Volgende Europese ontmoeting 2023
7. Actualiteit en varia

Op de pagina “Europees Collectief” -> “Vergaderingen van het Eureopees Collectief” zijn de ontvangen jaarverslagen beschikbaar met informatie over het gemeenschapsleven in de verschillende lokale realiteiten gedurende het afgelopen jaar.

2021 – Nationale Studiebijeenkomst

van Italiaanse Christelijke Basisgemeenschappen

Slotverklaring

De Italiaanse christelijke basisgemeenschappen, bijeengekomen (online vanwege de pandemie) voor hun nationale studiebijeenkomst, sluiten zich aan bij de velen die, hoewel verschillend wat betreft politiek bewustzijn en spirituele oriëntatie, hun verontwaardiging hebben uitgesproken met betrekking tot het gedrag van die mediterrane landen, waaronder Italië, welke enkele dagen geleden 130 mensen lieten omkomen in de zee.

Dit onmenselijke en Pilatus-achtige gedrag is niet alleen immoreel maar is ook zeer bedenkelijk vanuit het gezichtspunt van de internationale wetgeving.

Het is een schandvlek voor Europa, dat desondanks doorgaat met een politiek die is gericht op het afschuiven van schuld zonder het probleem van de migranten werkelijk aan te pakken. Wij zijn ons ervan bewust dat dit een complex vraagstuk is dat geen eenvoudige oplossingen kent. Juist om die reden dient het hoog op de agenda van de Europese Unie te worden geplaatst. Wij roepen de Europese Unie op om door gezamenlijke inspanning een waardige en realistische oplossing tot stand te brengen.

Wanneer wij niet in gezamenlijkheid – Noord en Zuid – een oplossing vinden, zullen wij gezamenlijk door het probleem worden overweldigd. Het zou een illusie zijn te veronderstellen dat Europa hen die vluchten voor oorlogen, onrecht en onderdrukking definitief aan hun lot kan overlaten, en kan geloven dat dit haar zal behoeden voor de schipbreuk.

Onze redding is de hunne, en de hunne onze.

De Italiaanse christelijke basisgemeenschappen

2 mei 2021

Soline Humbert; The Irish Times; 16 maart 2021

Kerk en Covid: een vertrouwde manier van kerk-zijn is aan het verdwijnen

De pandemie heeft in het afgelopen jaar meerdere keren geleid tot tijdelijke sluiting van onze kerkgebouwen voor de gemeenschappelijke eredienst. Vanuit deze context is iets nieuws ontstaan dat men een radicaal experiment mag noemen.

Het betreft hier de deelname aan eucharistische vieringen via het medium van Zoom en andere internetplatforms. Door dit nieuwe liturgische verschijnsel te documenteren wil ik met betrekking daartoe reflectie, gesprek en persoonlijk en gemeenschappelijk bewustzijn stimuleren.

Gedurende de laatste 25 jaar heeft zich op organische wijze een thuiskerk-beweging ontwikkeld waarbij mensen in de thuisomgeving samenkomen om de eucharistie te vieren. Deze beweging, hoewel in hoofdzaak Rooms-Katholiek, is ook oecumenisch. Velen van ons zijn ook actieve leden van diverse wereldkerk-hervormingsbewegingen zoals We Are Church Ierland, en gewoontegetrouw zouden wij ook de eucharistie gevierd hebben op onze jaarlijkse internationale bijeenkomsten.

Kerkgebouwen gesloten

Dit is de achtergrond van onze volgende stap, gezet in maart 2020, toen niet alleen de kerkgebouwen werden gesloten, maar wij allen verplicht in thuisquarantaine gingen. Doordat wij fysiek waren geïsoleerd besloten wij onze eucharistische vieringen te verplaatsen naar een online-omgeving. Zoom maakte deze bijeenkomsten mogelijk.

De tekst van de liturgie wordt vooraf toegezonden aan de deelnemers door degene die de liturgie heeft samengesteld en deze zal leiden. Wij volgen de kerkelijke liturgische kalender en de algemene liturgische vorm van de eucharistie, maar met ruimte voor creatieve aanpassingen.

De lezingen uit de Heilige Schrift en de gebeden worden gedeeld, zodat er veel verschillende stemmen van deelnemers klinken. In plaats van een vaste overweging is er een vrije ruimte waar mensen hun persoonlijke gedachten en inzichten kunnen delen.

De gebeden van de gelovigen zijn spontane gebeden die de noden en verlangens uitdrukken van hen die bijeen zijn gekomen. Bovendien is er tijd voor het uitvoeren van instrumentale muziek, het zingen van geestelijke liederen en/of het tonen van visuele representaties. Het aantal van de kerkhervormingsgroepen die overgaan tot deze zoom-eucharistievieringen neemt toe en ook het aantal van de deelnemers groeit.

Achteraf bezien is het heel opmerkelijk dat dit zo snel, zo breed en zo van harte werd omarmd, ook door sommige religieuzen en kerkelijke ambtsdragers.

Brood en wijn

Het vraagstuk van het offertorium en de consecratie van brood en wijn vroeg vanzelfsprekend om een oplossing. Vanuit een praktisch gezichtspunt plaatst iedere persoon, of ieder stel, wat brood en wijn (of water wanneer er geen wijn is) op een voor het scherm opgestelde tafel. Nadat deze gaven ten offer zijn opgedragen en geconsacreerd door middel van een gemeenschappelijk gebed, ontvangen wij de communie – het lichaam en bloed van Christus.

De over de elementen uitgestrekte handen zijn die van het volk van God, gescheiden door veelal grote fysieke afstanden, soms over continenten heen. Toch is het geloof dat ons draagt en moed geeft ons geloof in de reële aanwezigheid van de Heilige Geest, waardoor in het hart van onze vieringen een ware epiclese gelegen is.

Wij zijn verenigd als het lichaam van Christus en wij ontvangen het lichaam van Christus. Hoewel wij zijn met velen en zijn verstrooid over het aangezicht van de aarde, zijn wij één. Wij geloven dat de kracht van de Heilige Geest afstanden overstijgt. Tezamen biddend en roepend tot de Geest die ieder van ons vervult, geloven wij dat wij met ware lofprijzing en dankzegging de gedachtenis van Jezus vieren zoals hij het zijn volgelingen heeft voorgehouden. Verder geloven wij dat Christus waarlijk in ons midden is wanneer wij bijeenkomen, zelfs wanneer wij door noodzaak online bijeen zijn in plaats van fysiek.

Een vertrouwde manier van kerk-zijn is aan het verdwijnen. Hoewel deze pandemie op den duur voorbij zal gaan, zal hij hebben bijgedragen aan enkele blijvende veranderingen die reeds gaande waren. Mijn overtuiging is, dat voor sommige christenen de ervaring van deze eucharistische vieringen tot een doorbraak heeft geleid die hen bevestigd heeft in het collectief priesterschap.

Het deelnemen aan een zoom-eucharistie is als lopen over het water. Wij treden buiten de vaste grond van onze overgeleverde theologische kaders die ons een gevoel van veiligheid geven, maar voelen ons vrij, gedragen door hem die ons naar de overzijde roept.

Soline Humbert is geestelijk leider en lid van We Are Church Ierland. Dit is een verkorte versie van een artikel in de voorjaarseditie 2021 van Search, a Church of Ireland Theological Journal.

Gerard Swüste; Mariënburg magazine; februari 2021

Op aangepaste wijze open naar elkaar

Sinds maart 2020 lijkt het corona-virus het maatschappelijk leven te bepalen. Hoe zijn onze zelfstandige geloofsgemeenschappen met deze nieuwe omstandigheden omgegaan? Hoe hebben ze vorm gegeven aan verbondenheid en samen delen? Het netwerk 2of3bijEEN heeft die vragen aan een aantal gemeenschappen voorgelegd.

“De hele periode maart-september voelden we ons onthand”, schrijft Tamme Wiegersma van de Haagse Dominicus. Alle anderen sluiten zich daar moeiteloos bij aan. Soms geen vieringen, geen door-de-weekse activiteiten. Vaak geen delen van brood en wijn, geen gezang. In de Oecumenische Basisgroep Leeuwarden wordt wel gezongen door één of twee leden die op grote afstand achter een microfoon staan. De anderen neuriën mee. De Basisgroep Venray spreekt van een heftig jaar: de voorbereide vieringen werden op papier gezet en rondgestuurd en voor de liederen werd verwezen naar YouTube. De gemeenschappen hechten er aan zich aan de regels te houden. In de Pepergasthuiskerk in Groningen zijn markeringspunten aangebracht op 1,5 meter afstand. ‘Toch blijft voor velen een onveilig gevoel bestaan’, meent Pieta Ettema. Dat heeft ook te maken met de leeftijd van onze gemeenteleden. Om die reden besloot de Oecumenische Basisgroep Maastrichtgeen vieringen meer te houden. De Jonge Kerk Roermond kwam wel lange tijd wekelijks bijeen. En toen dat niet meer mocht werd de viering integraal gestreamd: “In de kerk waren alleen de voorgangers(ters) en de technicus aanwezig. Dat was wel bevreemdend. Die leegte. Een lid van de gemeenschap merkte op: Nu is er meer plaats voor de heilige geest”. Ook de Dominicus en de Ekklesia in Amsterdam deden een beroep op de techniek: ze maakten wekelijks een podcast. De maandelijkse vieringen van de Westfriese Ekklesia werden ook gestreamd: in de kerk was sinds september plaats voor 30 mensen, maar dat aantal werd soms nauwelijks gehaald; blijkbaar vond men het veiliger thuis de viering te volgen. De Antoniusgemeenschap Lombok Utrecht ervaart in de liturgische vieringen een bewustzijn hoe je kunt samen-zijn: je houden aan alle regels en toch gemeenschap zijn, gemeenschap maken. Dat voelt nog steeds niet als natuurlijk gedrag, zo schrijft Yosé Hohne-Sparborth: maar nu velen de eigen vrijheid van de allerindividueelste mens propageren, proberen kerken een nieuwe zingeving in ons samenzijn te vinden. “Hopelijk houden we dat vast na alle corona-ellende”.

Vanuit de Oecumenische Basisgemeente Apeldoorn schrijft Kees Posthumus dat de vieringen hebben stil gelegen vanaf begin april tot begin oktober: ‘In de zomer was er wel een buitenviering bij iemand in de tuin. Een aantal maal hebben wij een audio-viering geplaatst op onze website. Die werd enthousiast ontvangen. De teksten waren ingesproken. Muziek werd ingevoegd door videolinks toe te voegen en later door solisten uit ons midden te laten zingen, onder begeleiding van een van onze pianisten. Met Pasen en Pinksteren hebben wij attenties rondgebracht, zoals een kaarsje met een inspirerende tekst’.

Contact

Alle gemeenschappen zijn er zich van bewust dat door het wegvallen van de vieringen of door vieringen te houden met een beperkt aantal mensen het contact extra aandacht vraagt. Roermond: “Verbondenheid wordt nu verder nog gerealiseerd door de pastorale groep. Die hebben 1 op 1 ontmoetingen waar mogelijk. Soms worden contacten verbroken omdat de regels gevolgd moeten worden wat wel droevig is, vooral waar het om mensen gaat die dementeren. Ook houdt het pastorale team belrondes.” Marga de Groen van de Westfriese Ekklesia heeft aan de trouwe bezoekers wekelijks een mail gestuurd met een tekst ter overweging. In de Dominicus in Amsterdam bleken de mensen blij verrast als ze werden gebeld. Juut Meijer schrijft de indruk te hebben dat de onderlinge zorgzaamheid is gegroeid: dat is mooi om te zien. Mirjam Rigterink van de Ekklsesia Amsterdam vindt het pijnlijk om elkaar nu al heel lang niet te zien. Nu is er op zondag virtueel koffiedrinken, maar daar doen slechts een paar mensen aan mee. ‘Als pastor vind ik het een probleem dat ik weinig beeld heb van hoe de mensen van de gemeente het maken. Ik weet dat mensen elkaar bellen en opzoeken. Ik weet ook dat de meesten niets hebben met zoom-sessies’. In de Groningse Pepergasthuiskerk heeft een nieuwe nieuwsbrief een belangrijke functie vervuld. En bij dringende mededelingen wordt een extra bericht rondgestuurd. De Oecumenische Basisgroep Maastricht houdt belrondes en heeft onderling pastoraat. Bovendien zijn er vijf keer brochures gemaakt ter inspiratie. ‘Maar’, zo meldt Rob Bos, ‘corona heeft wel een grote wissel getrokken op onze basisgroep’. De Haagse Dominicus laat zich kenmerken door de drieslag verdiepen-verbinden-bouwen en Tamme Wiegersma heeft het idee, dat dit in deze tijd juist extra beleefd wordt. De indruk is dat men zich in deze tijd bewuster is geworden van de betekenis van het gemeenschap-zijn. Kees Posthumus van de Oecumenische Basisgemeente Apeldoorn schrijft dat men weliswaar in kleine groepen bijeenkomt, maar dat lang niet iedereen daarbij wil of kan zijn. Maar mensen verdwijnen niet van de radar, al het kost wel moeite om ze betrokken te houden: ‘Wij houden contact met kwetsbare leden via kaarten en bloemen. Iedereen hoort wel bij een of ander kleiner netwerk binnen de grotere groep’.

Nieuwe ideeën

De Haagse Dominicus vond een aangepaste vorm van Breken en Delen: Iedere bezoeker –op 1,5 meter afstand- heeft een lege zitplaats naast zich tijdens de viering. Op de lege stoel: liturgieboekje, een klein bekertje wijn en een klein bordje met een stukje matse. Zo kan gelijktijdig op de eigen plaats het Breken en Delen staande plaats vinden.” Jonge Kerk Roermond heeft een werkgroep die zich bezig houdt met de toekomst: ‘Huis van de toekomst’. Deze werkgroep is in het leven geroepen omdat ook de vergrijzing doorzet in de Jonge Kerk. Vanuit de Antoniusgemeenschap Lombok Utrecht meldt Yosé Höhne Sparborth: “Nu wij geen Brood meer breken tijdens de vieringen, gedenken we soms in solidariteit alle mensen die honger lijden. En we zoeken andere woorden om onze geloofsgemeenschap ook liturgisch te benoemen als samenleving in wijk en stad. De verschillende voorgangers zoeken soms liturgische woorden van troost en bemoediging, soms formuleren ze de uitdaging, het opnieuw je uitvinden. Vaak in relatie tot de lezingen van de zondag. Zo wordt in de liturgie de gemeenschap spiritueel meegenomen in deze moeizame tijden. Het werpt goede vruchten af”. Riky Schut meldt vanuit de Basisgroep Venray dat zich spontaan en op eigen initiatief kleine huiskamer- en tuinbijeenkomsten vormden op basis van het rondgestuurde materiaal. In de Amsterdamse Domincus was er met Pasen een ZOOMbijeenkomst met de jongeren vanaf 12 jaar, die normaliter in de paaswake nogal bijdragen. Ze vonden het erg leuk elkaar te zien. We hebben bijgepraat. Naderhand is er met de kinderen steeds meer geZOOMd.

En dan zijn er de zorgen over de financiën. Maar vooral is er doorzettingsvermogen en creativiteit. En het idee dat moeilijke tijden als deze nieuwe gezichtspunten kunnen opleveren.